“We hebben al heel veel kruiden gevonden!” roepen de studenten als we in de hooilandrand staan. Deze hooilandrand bevindt zich in de Gelderse waard in Aerdt (nabij Zevenaar). Een bijzonder gebied gelegen tussen de natuur van de Oude Rijn en de Rijnstrangen. Sander Tiecken is één van de twee boeren die in dit gebied gronden pacht van Stichting Twickel. Met oa. subsidie van het ANLb wordt natuur en landbouw hier met elkaar verweven.
De studenten van Yuverta mbo Velp komen vanmiddag kennis maken met het agrarisch natuurbeheer op de boerderij. Ze volgen de studierichting Bos & Natuurbeheer en zijn nu bezig met hun 2e jaar mbo niveau 4. Ze gaan ons helpen bij het inventariseren van kruidenrijke graslanden.
De Waardmansplaats
Boer Sander vertelt over zijn biologische melkveebedrijf de Waardmansplaats. Door extensievere landbouw toe te passen is er ruimte gecreëerd voor natuur- en landschapselementen. Een aantal jaar geleden zijn door het vrij open gebied struweelhagen geplant door Twickel, om meer verbindingen te maken, het gebied meer kleinschalig te maken en om de biodiversiteit te verhogen. Langs deze struweelhagen beheren de boeren kruidenrijke graslandranden en akkerranden waarvoor zij een vergoeding uit het ANLb ontvangen.
Boer Sander geeft gelijk wat tips over samenwerking tussen boeren, grondeigenaren, natuurorganisaties, collectieven en andere partijen in het landelijk gebied. “Het is van groot belang om goed contact te houden met elkaar. En dat je elkaar regelmatig ziet in het veld, zodat we kunnen inspelen op de praktijk.” Regels zijn nodig, maar we willen deze het liefst flexibel en praktisch toe kunnen passen. Gelijk een lesje “regelgeving en de praktijk” voor de studenten.
Plotjes maken om te inventariseren
De studenten gaan ons vanmiddag helpen een aantal ingezaaide hooilandranden te inventariseren. Monitoring is nodig om te weten hoe de ontwikkeling van de kruidenrijkdom verloopt. De groepjes studenten lopen de hooilandrand in om een plotje te maken, een vierkant van 4m*4m. Binnen dat plotje bekijken ze de soorten. Aan de hand van het aantal soorten kunnen we bepalen in welke fase van ontwikkeling het grasland is. “Deze randen zijn belangrijk voor fauna en insecten.” merkt een student op. Het blijkt dat de hooilandranden al vrij soortenrijk zijn, namelijk fase 3: gras-kruidenmix, zie de onderstaande tabel.
“We hebben al heel veel kruiden gevonden!”
De studenten stellen veel vragen over het beheer die gebiedscoördinator Leonie beantwoord. “Het liefst zie ik nog meer hagen en randen, om het nog kleinschaliger te maken. Dat is goed voor alle dieren die hier leven” is het inzicht van één van de studenten.
Verschil tussen extensief en productief kruidenrijk grasland
Ook bekijken we een weiland wat ingezaaid is met een mengsel voor productief kruidenrijk grasland. Het mengsel van kruiden en grassen is een goede bron van mineralen en sporenelementen voor de koeien. Het beheer van dit grasland is erop gericht om een goede productie te leveren binnen het melkveebedrijf, maar het draagt ook bij aan de biodiversiteit. De bodemstructuur word verbeterd in verhouding tot een gewas van enkel raaigras, wat er voor zorgt dat de opbrengst in drogere tijden hoger blijft. “We zien een groot verschil tussen de randen en het weiland” constateren de studenten.
Bij extensief kruidenrijk grasland willen we dmv. verschraling van de bodem en afname van productie meer soorten tot ontwikkeling laten komen. Bij productief kruidenrijk grasland wil de boer juist zijn productie voor de koeien behouden.
Volgens de tabel bevindt het weiland zich in fase 1: grassenmix en is nog redelijk soortenarm. Al zien we zeker meer soorten dan in een gemiddeld engels raaigras perceel.
Landschapselementen
Na het inventariseren bekijken we de landschapselementen in het gebied. We komen zelfs een dassenhol tegen en ondertussen horen we ook de wulp en zien we roofvogels en ganzen overvliegen in dit unieke gebied.
“Wat is de functie van de struweelhagen in dit gebied?” vraagt docent Yuverta Bas. Daarop hebben de studenten verschillende antwoorden: als afscheiding van percelen, vogels kunnen er nestelen, voor muizen, vlinders en insecten profiteren ervan. Het geeft voedsel en dekking voor verschillende diersoorten en vormt verbindingen in het gebied. Medewerker van het collectief Marije vult aan “In het ANLb zien we graag een kruidenrijke rand langs een landschapselement. De randen vormen een geleidelijke overgang tussen de landschapselementen en de akkers/weilanden. Vogels die nestelen in de hagen kunnen voedsel vinden in de randen, in de vorm van planten, zaden en insecten.”
Een loopbaan in het agrarisch natuurbeheer?
Wat willen de studenten graag gaan doen na hun studie? Dat blijkt heel divers, we horen boswachter, ecoloog, bij een loonwerker aan de slag, op een landgoed werken, bij een WBE. Maar ook plannen maken, data verwerken, met GIS werken. We hopen dat het agrarisch natuurbeheer een beetje meer is gaan leven bij de studenten. Misschien kiest een student straks voor een loopbaan in het agrarisch natuurbeheer! Er is in ieder geval genoeg te doen in dit werkveld.
Voor meer info over de Gelderse waard en het extensiever boeren zie https://collectiefrivierenland.nl/geldersewaard/