“Het is fijn om buiten in het veld te zijn, om het geluid van de vogels te horen!” vertellen de weidevogelbeschermers. Op een middag begin juni zijn we mee op pad met de Nestbeschermingsgroep Weidevogels de Liemers om weidevogels te tellen in het Duivense en Zevenaarse Broek.
In het gebied ten noorden van Duiven en Zevenaar vindt sinds 2016 weidevogelbeheer plaats in een kerngebied met ca. 5 ha plasdras, 11 ha grasland met rustperiode, 15 ha kruidenrijk grasland en 58 ha legselbeheer.
De weidevogelvrijwilligers zijn in het broedseizoen druk om nesten te zoeken en te registreren. Er worden afspraken gemaakt om deze nesten te beschermen. Zo kunnen er zoveel mogelijk eieren uitkomen en jongen grootgebracht worden. Ook worden tellingen uitgevoerd om het weidevogelbeheer te monitoren. De weidevogelbeschermers houden contact met de boer en ze zijn onze ogen en oren in het veld.
Nestbeschermingsgroep Weidevogels de Liemers
De nestbeschermingsgroep bestaat al vele jaren en heeft 12 enthousiaste vrijwilligers die in het weidevogelseizoen in het veld te vinden zijn, vertellen weidevogelbeschermers Jan Senhorst en Frans Mulder. De groep heeft zich altijd ingezet om nesten te beschermen in het gebied. Vanaf 2016, met de oprichting van het subsidiestelsel ANLb, is een kerngebied ingericht voor de weidevogels. Plasdras stroken zijn aangelegd en kruidenrijk grasland wordt ontwikkeld. Sinds de komst van het ANLb hebben de vrijwillige weidevogelbeschermers er taken bij gekregen. Tegenwoordig worden de locaties van de nesten ingevoerd in de Boerenlandvogelmonitor en voeren de vrijwilligers diverse tellingen uit. Ook kan de drone van het collectief ingezet worden om nesten op te sporen. De moderne techniek vindt ook zijn weg in het weidevogelbeheer. De vrijwilligers hebben het behoorlijk druk tijdens het seizoen in april, mei en juni!
Mooi om het geluid van de vogels te horen
Weidevogelbeschermers Jan en Frans zijn ondertussen al een hele tijd vrijwilliger, Jan al 8 jaar en Frans al 12 jaar. Naast het beschermen van weidevogels zijn de heren ook actief in de patrijzenwerkgroep in het Duivense Broek. Op mijn vraag wat ze nou zo mooi vinden aan weidevogels beschermen krijg ik een heleboel antwoorden: “het is fijn om buiten in het veld te zijn, om het geluid van de vogels te horen. We zijn blij als we nesten kunnen beschermen. En we gaan samen op pad, dat is gezellig.” Ondertussen sluiten meer leden van de club aan, want we gaan zo meteen het veld in. De meeste vrijwilligers hebben de interesse in de natuur en het buiten in veld zijn meegekregen vanuit hun jeugd. Toen bestonden er nog geen afleidingen van online bezigheden… Ze zouden graag zien dat er meer jeugd aansluit bij de club.
De weidevogelbeschermers gaan vanaf begin maart t/m mei, soms half juni, 2x per week op pad om nesten te zoeken en te markeren in de Boerenlandvogelmonitor. In de groepsapp wordt gedeeld welke percelen ze die dag gaan bezoeken en wie er mee wil.
BTS telling: weinig grutto’s en tureluurs gespot
Wat gaan we vanmiddag precies doen? Jan en Frans vertellen dat we een zogenaamde BTS telling gaan uitvoeren. Wat is dat? Om het broedsucces van de grutto te bepalen wordt eind april het aantal gruttoparen (nesten) geteld en eind mei/begin juni het aantal gruttogezinnen met (deels bijna vliegvlugge) kuikens. De verhouding tussen het aantal gruttoparen en het aantal gruttogezinnen geeft het Bruto Territoriaal Succes (BTS). Dat is indicatief voor het broedsucces van de grutto. BTS-tellingen geven geen exact inzicht in het aantal vliegvlug geworden gruttokuikens, maar een globale indicatie van het broedsucces per seizoen.
De vrijwilligers hebben net een cursus gevolgd waar ze hebben geleerd hoe ze op de beste manier een BTS-telling uit kunnen voeren, dat kunnen ze gelijk toepassen nu. We lopen door het kruidenrijke grasland langs de plasdras stroken om alarmerende oudervogels te spotten. Helaas blijft het behoorlijk stil vanmiddag… Verderop zien we wel 3 alarmerende tureluurpaartjes en 8 losse tureluurs. Zou het door het zeer natte voorjaar komen dat de nesten niet uitgekomen zijn en/of de kuikens niet groot geworden zijn? Er heeft lang een klein laagje water op het land gestaan, dat is niet gunstig om te broeden.
We zien wel een patrijs opvliegen. “Met de patrijzen gaat het goed in het gebied” meldt Frans.
Frans vertelt dat het met alle soorten weidevogels minder gaat dit jaar, in vergelijking met voorgaande jaren. Begin april zijn er nog wel zo’n 20 grutto’s en 30 tureluurs gespot bij de plasdrassen. Tijdens de 1e BTS-telling zijn er 8 gruttoparen en 12 tureluurparen geteld. De SOVON heeft in het gebied ook zomertaling en slobeend gespot. De plasdrassen trekken een heleboel vogelsoorten aan.
Ook horen de vrijwilligers weinig leeuweriken dit voorjaar. Van de kievit zijn wel ca. 160 nesten gevonden, ca. 10% minder dan vorig jaar. Ook is een wulpennest gevonden. Het is de vrijwilligers opgevallen dat de tureluurs zich verplaatsen, waarschijnlijk op zoek naar drogere stukken om te broeden. Het gras is behoorlijk hoog door het groeizame weer, dat is minder makkelijk voor de kuikens om doorheen te lopen. Van scholeksters zien ze ook dat die op daken gaan nestelen.
De vrijwilligers zien op het moment weinig insecten in de percelen. De gele kwikstaart is ook veel minder gespot dan voorgaande jaren.
Samenwerking
In het gebied werken de weidevogelvrijwilligers, boeren, loonwerkers, Vereniging Streekbeheer Rijnstromen en Collectief Rivierenland samen om weidevogels te beschermen. Hoe ervaren de vrijwilligers de samenwerking? “De samenwerking met de gebiedscoördinator van het collectief gaat goed” laten ze weten. Ze kunnen met hun vragen over de Boerenlandvogelmonitor ook terecht bij de weidevogeladviseur van de Gelderse collectieven, dat werkt ook fijn. Met de boeren hebben ze meestal contact als de boer een bewerking uit wil voeren. De boeren waarderen het ook om op de hoogte gehouden te worden van de resultaten. Het collectief heeft een folder opgesteld met de resultaten van seizoen 2023, om te delen met de vrijwilligers en boeren, zie https://collectiefrivierenland.nl/wat-zijn-de-resultaten-van-weidevogeljaar-2023/
Als boeren of bewoners een patrijs spotten, laten ze dat de vrijwilligers vaak weten.
Hebben jullie nog tips of verbeterpunten voor het gebied? “We zien graag nog meer plasdras in het gebied” laat Frans weten. “Zodat we een nog groter aaneengesloten gebied krijgen waar de weidevogels kunnen broeden.” Het zou mooi zijn als we dat in de toekomst kunnen realiseren met het ANLb!