We zien en horen grutto’s, tureluurs, kieviten en scholeksters als we rondlopen in het weidevogelgebied Rijswijkse veld. Dit is één van de vier weidevogelgebieden van agrarische natuurvereniging Tieler- en Culemborger waarden (TCW). We zijn hier omdat we vandaag op pad zijn om de voorjaarsschouw uit te voeren. Met gebiedscoördinator TCW Jan Boon en collega gebiedscoördinator Arjan Bisschop bezoeken we vandaag meerdere graslandpercelen in het TCW gebied.
Roel Poppink van provincie Gelderland sluit vandaag ook bij ons aan. Roel is sinds februari dit jaar werkzaam bij provincie Gelderland en houdt zich oa. bezig met het ANLb. Omdat het heel waardevol is om het ANLb in uitvoering in het veld te zien, gaat Roel vandaag met ons mee.
Wat houdt de schouw in?
Door middel van een steekproef worden de te schouwen beheereenheden bepaald. Het schouwteam bestaat altijd uit twee personen, de gebiedscoördinator van de betreffende ANV en een collega coördinator/medewerker collectief. Zij gaan in het voorjaar en in de nazomer samen op pad om de beheereenheden bij de deelnemers te bekijken. In mei/juni ligt de focus op weidevogel- en graslandpakketten. De schouwers kijken of de beheereenheid klopt met de intekening en of het beheer goed uitgevoerd wordt. Ook is het bezoek een mooie gelegenheid om vragen van deelnemers te beantwoorden en tips voor het beheer te geven.
Gebiedscoördinator Arjan heeft een tablet mee met daarop te zien welke beheereenheden we gaan schouwen. Arjan legt uit: “Bij elke beheereenheid worden een aantal vragen beantwoord en een foto gemaakt. Deze gegevens worden opgeslagen in ons systeem bij de betreffende deelnemer. Zo kunnen we alle gegevens van de deelnemers snel terugvinden.”
Waar kijken we dan precies naar? We kijken naar de maatvoering, klopt het perceel met de intekening? Is de juiste beheerpakketcode gebruikt? Is er een afwijking in het beheer? Is er iets anders aan de hand? Eventueel wordt de deelnemer een herstelmogelijkheid geboden, als dit aan de orde is.
Gevarieerd weidevogelbeheer
We beginnen bij boer Geert in het weidevogelgebied Rijswijkse veld. Rond de boerderij beheert hij plasdras en kruidenrijk grasland. Ook wordt een perceel extensief beweid en vindt legselbeheer plaats op diverse percelen grasland. “Er is veel variatie in beheer van de percelen”, vertelt boer Geert, “sommige percelen worden beweid, andere worden gemaaid, ook heb ik soms voorbeweiding toegepast.” Het is een mooi open gebied voor de weidevogels. We controleren een brede kruidenrijke rand. Door het natte voorjaar is het gras enorm gegroeid, het gras heeft de kruiden onderdrukt. De rand zal straks gehooid worden. Om ons heen zien we scholeksters, tureluurs en zwaluwen en in de rand zien we een baby haas en kleine eendjes verstopt zitten.
De boeren vertellen ons dat door de nattigheid dit voorjaar alles later is dit jaar, het maaien en het inzaaien van de kruidenrijke akkerranden en akkers. Onderweg tijdens onze schouwronde zien we inderdaad nog kale akkers en (kruidenrijke) graslandpercelen die nog niet gemaaid zijn. We gaan op weg naar de volgende deelnemer en rijden door het weidevogelgebied. We zien grutto’s, kieviten en tureluurs. We zien mooie plasdrasgebieden en kruidenrijk grasland. Het weidevogelseizoen loopt alweer tegen het eind, de kuikens zijn vliegvlug en de vogels verlaten de broedgebieden alweer.
Diverse soorten in de kruidenrijke graslanden
In de kruidenrijke graslanden die we vandaag bezoeken checken we of de boer niet te vroeg gemaaid heeft. We bekijken ook de soortenrijkdom. We zien verschillende soorten grassen en kruiden, de app Obsidentify blijkt heel behulpzaam bij het determineren! We vinden oa. vijfvingerkruid, moeraswalstro, smalle weegbree, veldzuring, boterbloem, wikke, veldgerst. Wel is overal het gras nog dominant over de kruiden. Dit natte voorjaar is een voordeel voor de grassen, in de droge zomers zagen we juist dat de kruiden meer ruimte kregen om zich te ontwikkelen.
Lesje bodembeheer tussendoor
Tijdens onze koffiepauze in het veld krijgen we nog een lesje ‘bodembeheer’ van Jan en Arjan. “Het is belangrijk om organische stof in de grond op te bouwen” laten ze weten. Met de studiegroep duurzaam bodembeheer willen we kennis delen over bodembeheer. Zo blijkt een schouwdag heel leerzaam over allerlei onderwerpen!
Schapen tellen
Bij het extensief beweid grasland checken we of het juiste aantal grootvee eenheden (GVE’s) er staan. Namelijk tijdens het seizoen moeten er 1 tot 3 GVE’s in het perceel staan. Te weinig is niet goed en teveel ook niet. Omdat een schaap als 0,15 GVE telt, moeten we even goed rekenen.
Botanisch hooiland in de uiterwaarden
We bekijken niet alleen weidevogelgraslanden, maar ook botanisch hooiland in de uiterwaarden. Bij botanische hooilanden zien we graag kleinere percelen omzoomd met struweel. Al is meer struweel realiseren in de uiterwaarden soms lastig vanwege het waarborgen van de doorstroming bij hoogwater. In het veld spotten we een grote keizerlibel, een rups van een dagpauwoog en we horen een fazant. Het perceel is al heel soortenrijk, we zien boterbloem, smalle weegbree, rode klaver, paardenbloem, rolklaver. Deze hooilanden zitten vaak al lang onder extensief beheer en het aandeel kruiden is al groot tov. de grassen.
In gesprek met de boer
We hebben veel geleerd en gezien vandaag. Het is heel waardevol om samen met de boer te spreken over het beheer en alle uitdagingen in het veld. Ook Roel zegt een goed beeld te hebben gekregen van het ANLb en de schouwwerkzaamheden en neemt dit mee in zijn werk voor de provincie. Als we de graslandpercelen in de schouw hebben bekeken volgen in het najaar de landschapselementen en akkerranden. Dan gaan we ongetwijfeld meer moois zien!